اختيار معامله چيست؟
اختيار معامله توافقي است بين واگذار کننده و تحصيل کننده حق خريد يا فروش
دارايي تعهد شده، بدين صورت که دارنده اختيار حق خريد يا فروش دارايي خاصي
را با قيمت مشخصي و در تاريخ معيني در زمان آينده خواهد داشت.
اوراق اختيار فروش تبعي ( بيمه سهام )
مفهوم و در واقع كاركرد طرح بيمه سهام يا «اوراق اختيار فروش تبعي» در
ايران اين است كه سهامدار عمده يا همان ناشر اوراق مزبور تضمين مي‌كند كه
سهم n توماني شركت را در سررسيدي مشخص n تومان به علاوه 20 درصد از سهامدار
جزء خريداري كند. در واقع در اين طرح سهام براساس نرخ بازده بدون ريسك 20
درصدي با كف قيمتي تعيين شده توسط سهامدار عمده مواجه مي‌شود، حال آنكه سقف
قيمت آن محدوديتي ندارد. بر همين مبنا ناشر اوراق اختيار فروش تبعي که
سهامدار عمده مي باشد ، بازده مثبت 20 درصدي در سررسيد مشخص براي سهامداران
حقيقي و جز را تضمين مي‌كنند. به زباني ساده و در يك جمله مي‌توان گفت كه
اوراق اختيار فروش تبعي سهام، آپشني است كه پشتوانه آن خود سهم است و ريسك
خريداري سهام را بر مبناي اوراق فاقد ريسك تضمين مي‌كند.
سازو کار اوراق اختيار فروش تبعي
ساز و كار اوليه اين طرح به اين شكل است كه سهامداران عمده مي‌توانند
اوراقي را تحت عنوان آپشن يا اختيار منتشر كنند و از اين طريق ريسك
سرمايه‌گذاران خرد را كاهش دهند و در عين حال ريسك نوسان منفي قيمت يك سهم
را هم كمتر كنند. با اين طرح سهام به‌طور كامل بيمه مي‌شود، اما امكان
انجام معاملات ثانويه روي اوراق وجود ندارد و خريدار فقط مي‌تواند از
اختيار خود استفاده كند، اما در عين حال كسي كه يك آپشن را خريداري كرده
خيالش راحت است كه اين سهام را در يك دوره مشخص بالاتر از رقم كنوني به
فروش خواهد رساند.
در صورت برگزاري مجامع عمومي و يا جلسة هيئت
مديره براي تصويب تقسيم سود و يا افزايش سرماية شركتي كه "اوراق اختيار
فروش تبعي" آن عرضه شده است "عرضه كننده" مي بايست قبل از برگزاري مجامع
عمومي و يا جلسة هيئت مديره براي تصويب تقسيم سود و يا افزايش سرماية سهم
پايه، نسبت به تسويه "اوراق اختيار فروش تبعي" اقدام نمايد. در اين حالت،
تاريخ اعمال2 روز معاملاتي قبل از برگزاري مجمع عمومي يا جلسة هيئت مديره
خواهد بود و "قيمت اعمال" نيز با لحاظ نمودن سود "اوراق اختيار فروش تبعي"
به نسبت كاهش زمان اعمال، تعديل خواهد شد.
فرايند اعمال "اوراق اختيار فروش تبعي" به شرح زير است:
1- درصورتي كه قيمت پاياني سهم پايه در روز اعمال بزرگتر يا مساوي قيمت اعمال باشد، "اوراق اختيارفروش تبعي" قابل اعمال نيست.
2- درصورتي كه قيمت پاياني سهم پايه در روز اعمال از قيمت اعمال كمتر باشد، اعمال "اوراق اختيار
فروش تبعي" منوط به ارائه درخواست اعمال از سوي سهامدار و از طريق كارگزار وي به بورس حداكثرتا ساعت 13 روز اعمال خواهد بود.
3- در صورت ارائه درخواست اعمال طي مهلت مقرر به بورس اقدامات زير حسب مورد، طبق اطلاعيه عرضه انجام خواهد شد:
3-1- انتقال سهم به قيمت اعمال، از دارنده "اوراق اختيار فروش تبعي"به عرضه كننده
3-2- پرداخت مابه التفاوت قيمت اعمال و قيمت پاياني سهم پايه به دارنده
"اوراق اختيار فروش تبعي"به صورت نقدي يا از طريق واگذاري سهم پايه از عرضه
كننده به دارنده "اوراق اختيارفروش تبعي"
مزايا و معايب اين اوراق
مزايا
سهامداران عمده ديگر براي حمايت از سهامشان لازم نيست كه درصد سهامداري
خود در بورس را افزايش دهند بلکه با انتشار اين اوراق مي‌توانند ريسک
سرمايه گذاري را پوشش داده و در عين حال از سهامشان حمايت کنند.
انتشار اين اوراق موجب افزايش تقاضا براي سهام پايه و بازگشت اعتماد سرمايه گذاران به بازار خواهد شد.
مديريت و پوشش ريسک براي سهامداران خرد
حداقل بازدهي 20 درصدي اين مزيت را دارد که اگر قيمت سهم افزايش يافت لزومي براي تعهد سهامدار عمده وجود ندارد.
معايب
عدم وجود بازار ثانويه
الزام داشتن سهام پايه به هنگام خريد اين اوراق
وجود سقف خريد براي هر کد معاملاتي
نتيجه گيري
به نظر مي رسد با رفع محدوديت ها و اتخاذ تمهيدات لازم بتوان از اين ابزار
براي حمايت از قيمت سهام شرکت ها بالاتر از ارزش ذاتي آنها و گذار از
موقعيت فعلي بازار سرمايه استفاده کرد.
تهيه کننده : وحيد ثقفي – کارشناس واحد معاملات